GK Tests
| नाम | विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला |
| जन्म | सेप्टेम्बर ८, १९१४ (बनारस, भारत) |
| पिता | कृष्णप्रसाद कोइराला |
| माता | धर्मराजा कोइराला |
| निधन | जुलाई २१, १९८२ (काठमाडौं, नेपाल) |
| प्रमुख योगदान | नेपालका पहिलो जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री, नेपाली कांग्रेसका संस्थापक, प्रजातान्त्रिक आन्दोलनका नेता, साहित्यकार |
वीपी कोइरालाको जन्म भारतको बनारसमा भएको थियो। उनका पिता कृष्णप्रसाद कोइराला समाजसेवी तथा स्वतन्त्रता सेनानी थिए। नेपालमा राणा शासन हुँदा उनका परिवारलाई राजनीतिक कारणले भारत निर्वासनमा बस्नुपरेको थियो। त्यसैले वीपीले आफ्नो प्रारम्भिक जीवन भारतमै बिताए।
उनले प्रारम्भिक शिक्षा बनारस तथा कलकत्तामा लिए। उच्च शिक्षाका लागि उनले कलकत्तामा विज्ञान अध्ययन गरे। पछि कानूनी अध्ययनका लागि उनले भारतकै कानून कलेजबाट एलएलबी (कानून स्नातक) गरे। अध्ययनका क्रममा नै उनी राजनीतिक तथा साहित्यिक गतिविधिमा संलग्न हुन थालेका थिए।
वीपी कोइरालाले १९३० को दशकमा भारतको स्वतन्त्रता आन्दोलनबाट राजनीतिक यात्रा सुरु गरे। उनी भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसको आन्दोलनमा संलग्न थिए। नेपालमा प्रजातान्त्रिक परिवर्तन आवश्यक देखेर उनले केही साथीहरूसँग मिलेर नेपाल राष्ट्रिय कांग्रेस नामक संगठन २००३ साल (१९४७) मा स्थापना गरे, जसले पछि नेपाली कांग्रेस को रूप लियो।
२००७ सालको क्रान्तिमा उनको महत्वपूर्ण भूमिका रह्यो। राणा शासनको अन्त्य भई नेपालमा प्रजातन्त्र स्थापना भएपछि उनी नेपालको पहिलो जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री बने। २०१५ सालको आमनिर्वाचनमा नेपाली कांग्रेसले बहुमत प्राप्त गरेपछि उनी नेपालका प्रथम जननिर्वाचित प्रधानमन्त्री नियुक्त भए।
तर, २०१७ सालमा राजा महेन्द्रले उनको सरकार विघटन गरी शासन हातमा लिएपछि उनलाई जेल हालियो। त्यसपछि उनले लामो समय जेल जीवन बिताए।
२०१७ सालमा पक्राउ परेपछि वीपी कोइराला झण्डै ८ वर्ष जेलमा बसे। २०२५ सालमा रिहा भएपछि उनी निर्वासनमा भारत गएका थिए।
२०३३ सालमा उनले ‘राष्ट्रिय मेलमिलाप नीति’ घोषणा गर्दै नेपाल फर्कने निर्णय गरे। त्यसपछि उनले नेपालको राजनीतिक गतिविधिमा पुनः सक्रियता देखाए।
वीपी कोइराला राजनीति मात्र होइन, साहित्यमा पनि उत्तिकै महान योगदान दिएका व्यक्ति हुन्। उनले कथा, उपन्यास, निबन्ध, कविता र आत्मकथा लेखेका छन्। उनका चर्चित कृतिहरू निम्नानुसार छन्:
उनको साहित्य समाजवादी यथार्थवादमा आधारित छ। उनका कृतिहरू नेपाली समाजको यथार्थ चित्रण गर्छन्।
वीपी कोइरालाको निधन १९८२ जुलाई २१ मा काठमाडौँमा भयो। नेपालमा प्रजातन्त्रको स्थापना, जनताको अधिकारको सुनिश्चितता तथा साहित्यिक योगदानका कारण उनले नेपाली इतिहासमा अमर स्थान पाएका छन्।
नेपालका लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरूमा उनको योगदान चिरस्मरणीय छ। नेपालमा प्रजातन्त्रका अग्रदूतका रूपमा उनलाई सम्मान गरिन्छ।
This website uses cookies (also third-party cookies) to provide you a better navigation experience. By closing this banner, scrolling this page or by clicking any of its elements, you agree to the use of cookies.
