Online GK Nepal

King Birendra Bir Bikram Shah Dev

Home Profiles King Birendra Bir Bikram Shah Dev

राजा वीरेन्द्र वीर विक्रम शाहको जीवनपरिचय

नामराजा वीरेन्द्र वीर विक्रम शाह
जन्म मिति१९४५ डिसेम्बर २८ (१४ पुष २००२)
जन्मस्थाननारायणहिटी दरबार, काठमाडौँ, नेपाल
शासनकाल१९७२ जनवरी ३१ – २००१ जुन १
वंशशाह वंश
पिताराजा महेन्द्र वीर विक्रम शाह
मातारानी इन्द्र राज्य लक्ष्मी देवी शाह
पत्निरानी ऐश्वर्या राज्य लक्ष्मी देवी शाह
सन्तानहरूयुवराज दीपेन्द्र, राजकुमार निराजन, राजकुमारी श्रुति
मृत्यु२००१ जुन १ (१९ जेष्ठ २०५८)

प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा

राजा वीरेन्द्र राजा महेन्द्र र रानी इन्द्रका जेठा सुपुत्र हुन्। उहाँको प्रारम्भिक शिक्षा भारतको दार्जीलिङस्थित सेन्ट जोसेफ स्कूलमा भयो। पछि, उहाँले इङ्ग्ल्यान्डको इटन कलेजमा अध्ययन गर्नुभयो। राजा वीरेन्द्रले जापानको टोकियो विश्वविद्यालय र अमेरिकाको हार्वर्ड विश्वविद्यालयमा समेत उच्च शिक्षा प्राप्त गर्नुभयो।

शासनकाल र योगदान

राजा वीरेन्द्रले १९७२ मा राजा महेन्द्रको निधनपछि गद्दी सम्हाल्नुभयो। उहाँको शासनकालमा नेपालले महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक घटनाहरूको सामना गर्‍यो। शान्त स्वभाव र प्रगतिशील सोचका धनी राजा वीरेन्द्रले नेपालको सार्वभौमिकता र राष्ट्रिय एकताको संरक्षण गर्न विशेष योगदान दिनुभयो।

शासनकालका प्रमुख घटनाहरू:

  • १९८० को जनमत संग्रह:
    राजनीतिक असन्तोषलाई सम्बोधन गर्न राजा वीरेन्द्रले १९८० मा राष्ट्रिय जनमत संग्रहको घोषणा गर्नुभयो। यसमा नागरिकले सुधारिएको पञ्चायत प्रणाली वा बहुदलीय प्रजातन्त्रको बीचमा छनोट गर्न पाएका थिए। सुधारिएको पञ्चायत प्रणालीलाई बहुमतले स्वीकार गर्‍यो, जसले जनताको आवाजप्रतिको उहाँको संवेदनशीलता झल्काउँछ।
  • नेपाललाई शान्तिक्षेत्र घोषणा गर्ने पहल:
    राजा वीरेन्द्रले नेपाललाई “शान्तिक्षेत्र” घोषणा गर्ने प्रस्ताव गर्नुभयो, जसले नेपाललाई विश्व राजनीति र सैन्य गतिविधिबाट टाढा राख्ने उद्देश्य राख्थ्यो। यो प्रस्ताव धेरै देशहरूको समर्थन पाए पनि कार्यान्वयनमा आउन सकेन।
  • १९९० को राजनीतिक सुधार:
    जनआन्दोलनको दबाबमा राजा वीरेन्द्रले संवैधानिक सुधार स्वीकार गर्नुभयो। यसले नेपाललाई संवैधानिक राजतन्त्रमा परिवर्तन गर्दै बहुदलीय प्रजातन्त्रको स्थापना गर्‍यो।

दु:खद अन्त

२००१ जुन १ मा नारायणहिटी दरबारमा भएको दरबार हत्याकाण्डमा राजा वीरेन्द्र, रानी ऐश्वर्या, र राजपरिवारका अधिकांश सदस्यहरूको हत्या भयो। यस घटनाले सिंगो देशलाई स्तब्ध बनायो र शाह वंशको प्रभावशाली युगको अन्त्य गर्‍यो।

विरासत

राजा वीरेन्द्रलाई परम्परा र आधुनिकताबीच सन्तुलन कायम गर्ने राजा रूपमा सम्झिन्छ। नेपालको सार्वभौमिकता र जनताका चाहनाहरूलाई सम्बोधन गर्न उहाँले गरेका प्रयासहरूले उहाँलाई जनप्रिय राजा बनाएको छ।

Posted on: December 23, 2022
Last updated on: January 2, 2025 6:40 AM

This website uses cookies (also third-party cookies) to provide you a better navigation experience. By closing this banner, scrolling this page or by clicking any of its elements, you agree to the use of cookies.

Learn More I accept